260. rocznica urodzin Hugona Kołłątaja

W Miejskiej i Gminnej Bibliotece Publicznej w Pińczowie odbyła się prelekcja z okazji przypadającej w kwietniu 260. rocznicy urodzin Hugona Kołłątaja. Wykład wygłosił znany pińczowski historyk Andrzej Dziubiński, a słuchaczami byli uczniowie pińczowskiego Liceum Ogólnokształcącego im. Hugona Kołłątaja oraz młodzież gimnazjalna.

Hugo Kołłątaj urodził się 1 kwietnia 1750 roku w Dederkałach Wielkich na Wołyniu. Był politykiem publicystą oświeceniowym, biskupem, satyrykiem, geografem, podkanclerzym koronnym od 1791 r. i referendarzem wielkim litewskim od 1786 r. Początkową edukację odebrał w szkołach w Pińczowie, a następnie kształcił się na Akademii Krakowskiej, gdzie uzyskał stopień doktora filozofii. Następnie studiował w Wiedniu i Rzymie. Po powrocie do Polski został kanonikiem krakowskim. Był kapłanem w Pińczowie i Krzyżanowicach Dolnych, działaczem Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych i Komisji Edukacji Narodowej oraz twórcą planu rozbudowy szkół w całym kraju. Do Warszawy przeniósł się w 1778 roku i zgromadził tam prężny zespół publicystów zwany kuźnicą kołłątajowską, w którym działali m.in. Franciszek Ksawery Dmochowski i Franciszek Salezy Jezierski. W czasie Sejmu Czteroletniego należał do najaktywniejszych działaczy stronnictwa patriotycznego. Ostatnie lata życia przebywał w Księstwie Warszawskim. Zmarł 28 lutego 1812 r. w Warszawie w samotności po długiej i ciężkiej chorobie. Został pochowany na warszawskich Powązkach, ale urna z jego sercem została złożona w kościele w Wiśniowej (pow. staszowski), gdzie mieszkał jego brat Rafał Kołłątaj.

Podczas prelekcji Andrzej Dziubiński skupił się przede wszystkim na związkach Kołłątaja z Ponidziem, zwłaszcza z Krzyżanowicami. Wprowadził on w tej wsi różne innowacje technologiczne w rolnictwie (m.in. melioracja, stawy hodowlane, hodowla nowych ras bydła). Traktował Krzyżanowice jak swego rodzaju stację eksperymentalną. Wyniki tych eksperymentów chciał Kołłątaj wprowadzać później w całym kraju, co niestety z uwagi na rozbiory Polski nie udało mu się. Hugo Kołłątaj to oczywiście też związki z Pińczowem, gdzie się uczył oraz był księdzem. Pan Dziubiński wspomniał także o wpływie Kołłątaja na kształt Konstytucji 3 Maja. Prelekcja była więc dla młodzieży bardzo ciekawą lekcją historii.