„Śląska Ojczyzna Polszczyzna” - mysłowickie spotkania z gwarą

Kultywowanie tradycji i kultury regionalnej, których najważniejszą częścią jest język gwarowy, to obok podstawowych działań - priorytetowe zadanie mysłowickiej książnicy w zakresie edukacji regionalnej. Pielęgnowanie języka i tradycji gwarowych w dzisiejszym społeczeństwie informacyjnym jest niezmiernie ważne i konieczne, gdyż to właśnie gwara towarzyszy człowiekowi od narodzin. „Gwarę trzeba znać, rozumieć i kochać” - ta myśl przyświecała idei organizacji konkursu literackiego, opartego właśnie na tekstach gwarowych. Pierwszy konkurs recytatorski w gwarze „Śląska Ojczyzna Polszczyzna” zorganizowany przez Miejską Bibliotekę Publiczną w Mysłowicach odbył się w 1998 r. i był nieodłączną częścią imprez kulturalnych towarzyszących jubileuszowi 50-lecia powstania biblioteki.
Konkurs stał się formą edukacji regionalnej, która jako szkolna ścieżka programowa upowszechnia wiedzę o regionie, jego kulturze, języku i tradycjach. Każda kolejna edycja konkursu przyciąga coraz większą rzeszę pasjonatów gwary śląskiej, stanowiąc o sukcesie tej inicjatywy. Bibliotekarzy oraz wszystkich, którzy pielęgnują gwarę napawa ten fakt optymizmem i nadzieją, że ten piękny język nie jest zapomnianym reliktem. Łączenie recytacji z występami niemal teatralnymi z użyciem rekwizytów czy strojów śląskich wzbogaca rywalizacje konkursowe i staje się niepisaną zasadą wystąpień. Powiązanie gwary z ludowym strojem, ekspresja i dziecięca spontaniczność sprawiają, że każda edycja konkursu jest niepowtarzalnym widowiskiem. 

 

Recytowanie tekstów gwarowych nie jest łatwe. Nad tym, by „recytować poprawnie, pięknie i z przyjemnością” czuwają nauczyciele, przygotowujący dzieci do konkursu oraz - stale współpracujący z biblioteką - nauczyciele akademiccy z Katedry Dydaktyki Języka i Literatury Polskiej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach – p. prof. Helena Synowiec i p. dr Danuta Krzyżyk, które zasiadają również w loży honorowych jurorów.

W tegorocznej XIV już edycji konkursu recytatorskiego w gwarze śląskiej „Śląska Ojczyzna Polszczyzna”, która przebiegała pod honorowym patronatem Senator Marii Pańczyk – Pozdziej, wzięło udział 87 uczestników, reprezentujących 10 przedszkoli miejskich ( nr 1, 2, 5, 10, 12, 13, 15, 16, 18, 19), 8 szkół podstawowych (nr  1, 6, 7, 9, 10, 11, 12, 17), 4 gimnazja (nr 1, 3, 4, 5), Zespół Szkół Sportowych w Mysłowicach oraz Szkołę Podstawową w Imielinie. Konkurs zorganizowany był w czterech kategoriach wiekowych:
•    I grupa – przedszkolaki (30 osób),
•    II grupa – uczniowie klas od I do III (23 osób),
•    III grupa – uczniowie klas od IV do VI (27 osób),
•    IV grupa – gimnazjaliści (7 osób).

Turniej recytatorski przebiegał w dwóch etapach: pierwszy z nich odbył się 4 kwietnia 2012 roku, w wyniku którego do II etapu zakwalifikowało się 46 uczestników. Finał odbył się 25 kwietnia 2012 roku, w którym zgodnie z Regulaminem uczestnicy recytowali drugi utwór.

Komisja w składzie:
•    Przewodnicząca – prof. dr hab. Helena Synowiec,
•    Członek komisji – dr Danuta Krzyżyk,
•    Członek komisji – Dagmara Kucharska
oceniła recytację uczestników, biorąc pod uwagę dobór tekstów, zachowanie cech gwarowych, sposób wygłaszania oraz kontakt ze słuchaczami.

Uroczyste podsumowanie konkursu oraz wręczenie nagród odbyło się 23 maja 2012 r. w Sali Widowiskowej Mysłowickiego Ośrodka Kultury, podczas którego laureaci ze wszystkich grup wiekowych recytowali swoje zwycięskie teksty gwarowe.
Sukces, jaki niewątpliwie odniósł konkurs jest wspólnym dziełem mysłowickich bibliotekarzy i nauczycieli. Organizując go po raz pierwszy, pomysłodawcy nie spodziewali się tak wielkiego odzewu ze strony nauczycieli, a przede wszystkim uczestników z Mysłowic oraz miast ościennych. Coraz wyższy poziom prezentacji konkursowych sprawia, że jury z każdym rokiem ma trudniejsze zadanie.

Mysłowicki konkurs jest nie tylko okazją do publicznego zaprezentowania się, ale nade wszystko uczy lokalnego patriotyzmu, wzbudza poczucie lokalnej tożsamości, kultywuje tradycję oraz uczy pielęgnowania swojej „małej ojczyzny”. Mysłowickie spotkania propagują ideę gwary śląskiej, która - jak powiedziała pani Senator Maria Pańczyk-Pozdziej - „zyskała na powrót prawo obywatelstwa w szkołach i placówkach kultury, będąc nie tylko wyznacznikiem przejściowej mody”.

 

tekst i zdjęcia: Dagmara Kucharska, instruktor Miejskiej Biblioteki Publicznej w Mysłowicach