- Strona główna
- Milion przygód z książką
- Scenariusz Czy wiesz, co jesz?
tekst pochodzi z serwisu: www.biblioteki.org
 |
| Fot: National Institutes of Health |
CZY WIESZ, CO JESZ?
Zajęcia biblioteczne na podstawie książek z serii "Mądra Mysz": "Mam przyjaciela pszczelarza", którą napisał i ilustrował Ralf Butschkow, tłumaczył Bolesław Ludwiczak oraz "Mam przyjaciół rolników", którą napisała Susanne Schurman, ilustrował Ralf Butschkow, tłumaczył Bolesław Ludwiczak.
Autorka scenariusza: Beata Pawłowicz
UCZESTNICY:
- kilkunastoosobowa grupa dzieci w wieku od siedmiu do dziecięciu lat,
- kilku wolontariuszy, których zadaniem jest przygotowanie materiałów potrzebnych do przeprowadzenia zajęć oraz pełnienie roli asystentów osoby prowadzącej.
CZAS TRWANIA: 100 minut (w tym 15 minut przerwy).
MATERIAŁY:
- karteczki samoprzylepne lub inne na imiona,
- rzutnik multimedialny, komputer, skaner do pokazania zeskanowanych z książeczki obrazów,
- 4 etykiety produktów żywnościowych,
- płatki owsiane, mąka pszenna, kasza gryczana, kasza pęczak, mąka żytnia po kilka łyżeczek dla każdej grupy,
- pojemniczki do produktów zbożowych po pięć dla każdej grupy,
- talerzyki, łyżeczki, serwetki papierowe,
- co najmniej 2 słoiczki różnych miodów,
- różne rodzaje pieczywa (razowe, białe, bułki),
- materiały pomocnicze do ćwiczeń (załączniki nr 1-5 – do wydrukowania, dostępne na dole strony),
- opcjonalnie ziarna i kłosy zbóż dla każdej grupy: pszenica, żyto, jęczmień, gryka, owies,
- opcjonalnie: kawałek plastra wosku pszczelego, arkusz węzy pszczelarskiej i knot do świecy dla każdego dziecka.
Uwaga! Plaster pszczeli i węzy można zdobyć u zaprzyjaźnionego pszczelarza. Węzy można też zakupić przez Internet.
CELE:
Celem zajęć jest przekazanie dzieciom wiedzy na temat produkcji żywności przez rolników i pszczelarzy. Dzieci poznają pojęcia gospodarstwa ekologicznego i produktu naturalnego. Dowiedzą się, z czego powstają produkty zbożowe i jak pszczoły wytwarzają różne rodzaje miodu. Nauczą się rozpoznawać skład produktów żywnościowych na podstawie etykiet. Będą potrafiły rozróżniać kłosy zbóż. Nauczą się robić świece z wosku pszczelego.
Kontynuacją zajęć może być wycieczka do gospodarstwa ekologicznego, zwykłego gospodarstwa rolnego lub/i pasieki. Dzieci będą mogły pogłębić zdobytą na zajęciach wiedzę i wykorzystać ją w praktyce. Podczas wycieczki dzieci mogą robią zdjęcia, a później wykonać wystawę najciekawiej przedstawiających zawód rolnika lub pszczelarza.
Rozpoczęcie zajęć (10 minut)
Uczestnicy siedzą w kręgu na krzesełkach lub na podłodze. Osoba prowadząca przedstawia się i wita zebranych. Uczestnicy przedstawiają się: podają swoje imiona, zapisują je na przygotowanych karteczkach i przypinają jako wizytówki.
Osoba prowadząca przedstawia książeczki "Mam przyjaciela pszczelarza" i "Mam przyjaciół rolników" oraz informuje, że zajęcia są nawiązaniem do tematów poruszanych w książeczkach i będą odbywały się z wykorzystaniem tekstów w nich zawartych.
W tworzeniu wizytówek z imionami mogą pomóc wolontariusze. Jeśli uczestnicy znają się, można pominąć przypinanie karteczek z imionami. W sali będą potrzebne stoły do pracy w grupach oraz do wspólnej degustacji na zakończenie zajęć.
Ćwiczenie 1 (15 minut)
Produkty naturalne z gospodarstwa ekologicznego
Osoba prowadząca przedstawia napisaną na planszy definicję gospodarstwa ekologicznego zawartą w książeczce "Mam przyjaciół rolników": Maciej i Kasia prowadzą gospodarstwo ekologiczne, dlatego nie stosują żadnych nawozów chemicznych ani środków chwastobójczych. Wiesza ją w widocznym miejscu.
Pokazuje przy pomocy rzutnika multimedialnego zeskanowany z książeczki obrazek sklepu ze zdrową żywnością. Dzieci odpowiadają na pytanie: Jakie produkty sprzedawane są w sklepie? Które z nich są pochodzenia roślinnego, a które zwierzęcego?
Następnie osoba prowadząca dzieli uczestników na czteroosobowe grupy. Każda grupa otrzymuje jedną etykietę z produktu żywnościowego. Zadaniem jest przeczytanie składników produktu i wskazanie tych, które nie są naturalne. Każda grupa odczytuje pozostałym nazwy nienaturalnych składników.
O przygotowanie planszy, skanu sklepu ze zdrową żywnością i etykiet można poprosić wolontariuszy. Należy zadbać, aby etykiety były z różnorodnych produktów np. z wędliny, jogurtu, napoju o nienaturalnych składnikach. Jeśli etykiety napisane są bardzo drobnym drukiem, trzeba zapewnić lupy. W razie trudności pomagają wolontariusze.
Ćwiczenie 2 (15 minut)
Produkty zbożowe
Uczestnicy pracują w grupach innych niż w poprzednim ćwiczeniu. Każda grupa otrzymuje:
- zestaw produktów zbożowych: płatki owsiane, mąkę pszenną, kaszę gryczaną, kaszę pęczak, mąkę żytnią,
- kartki z niedokończonymi zdaniami (załącznik 1), kartki z obrazkami i nazwami zbóż (załącznik 2),
- ziarna i kłosy zbóż.
Zadaniem grupy jest ułożenie ciągu: kłos zboża – ziarno – produkt zbożowy.
Osoba prowadząca pokazuje przy pomocy rzutnika multimedialnego zeskanowany z książeczki obrazek i tekst na temat uprawy zbóż. Dzieci odpowiadają na pytanie: Jakie prace polowe należy wykonać, aby zboże wyrosło?
Jeśli zdobycie ziaren i kłosów zbóż byłoby trudne, można posłużyć się tylko obrazkami kłosów z ich nazwami. Jako pojemniczków można użyć miseczek lub talerzyków jednorazowych.
Przerwa (15 minut)
Ćwiczenie 3 (15 minut)
Z życia pszczół
Dzieci w grupach rozwiązują krzyżówkę (załącznik 3). Do pomocy mają karty z tekstami książeczki, na których znajdują się informacje na temat haseł z krzyżówki (załącznik 4).
Uwaga! Załącznik 4 należy pociąć, aby otrzymać 6 kart z jedną informacją na każdej. Karty będą potrzebne również w dalszej części zajęć.
Ćwiczenie 4 (20 minut)
Produkty pszczele-miód i wosk
Dzieci pracują w tych samych grupach, co poprzednio. Ich zadaniem jest wybranie kart (załącznik 4), na których przedstawione jest powstawanie i pozyskiwanie miodu. Osoba prowadząca pokazuje ramkę z plastrem pszczelim lub kawałki plastra. Dzieci oglądają, każde powinno mieć możliwość dotknięcia oraz powąchania.
Następnie osoba prowadząca czyta, a dzieci chórem kończą zdania:
Z nektaru kwiatu lipy powstaje miód ………… (lipowy)
Z nektaru kwiatów rzepaku powstaje miód …………
Z nektaru kwiatu gryki powstaje miód …………
Z nektaru kwiatu wrzosu powstaje miód …………
W tej części dzieci pracują indywidualnie. Jeśli to możliwe, każde dziecko otrzymuje arkusz węzy oraz sznurek na knot i zwija świecę (załącznik 5).
Podsumowanie zajęć (10 minut)
Uczta miodowo-chlebowa
Dzieci ustawiają wykonane przez siebie świece na stole. Rozkładają talerzyki, łyżeczki, różne rodzaje miodów, cienko pokrojone pieczywo najlepiej różnego gatunku. Wolontariusze zapalają świece. Rozpoczyna się degustacja chleba z miodem. W rozmowie przy stole dzieci dzielą się uwagami na temat smaku miodu i chleba. Osoba prowadząca przypomina, że miód to produkt naturalny, wytworzony przez pszczoły, a chleb pieczony jest z mąki, naturalnego produktu zbożowego.
Wygodnie jest wykorzystać talerzyki i łyżeczki jednorazowe. Jeśli mamy odpowiednie warunki, możemy zrobić herbatę, ale wtedy trzeba liczyć się z przedłużeniem zajęć.
ZAŁĄCZNIKI
Załącznik 1.
Mąkę pszenną otrzymuje się z ………………………………
Mąkę żytnią otrzymuje się z ………………………………
Kaszę jęczmienną otrzymuje się z ………………………………
Kaszę gryczaną otrzymuje się z ………………………………
Płatki owsiane otrzymuje się z ………………………………
Załącznik 2.
a) jęczmień
b) owies
c) pszenica
d) żyto
Załącznik 3.
Krzyżówka z hasłem
- Pszczoły transportują w nich pyłek kwiatowy
- Przy jej pomocy pszczoły zbierają z kwiatów nektar
- Od nich robotnice otrzymują miód
- Otwór przez który wylatują pszczoły
- W nich królowa – matka składa jaja
- W nim pszczoły robotnice składują nektar i pyłek
- Uspokaja pszczoły
- W niej zamontowany jest woskowy plaster
- Miodarka inaczej
- Widelcowy do zdejmowania wosku
- Cienkie plastry wosku z zaznaczonym zarysem sześciokątnych komórek
Załącznik 4.
"Wielkimi oczami, na które mówi się mozaikowe, pszczoły zbieraczki rozpoznają kwiaty, a zebrane z nich pyłek i nektar przenoszą do ula. Pyłek kwiatowy transportują w niewielkich porcjach w specjalnych poduszeczkach ("koszyczkach"’) na tylnych odnóżach."
"Natomiast nektar pszczoły zbierają z kwiatów trąbką i przenoszą w wolu. W ulu zbieraczki przekazują zebrany nektar pszczołom robotnicom – wyjaśnia Karol."
"W najniższej części ula znajduje się dennica i tak zwana wylotka—otwór, przez który wylatują pszczoły. To tu mieszka królowa – matka i tu znajdują się mateczniki, w których składa ona jaja. Z nich potem wylęgają się młode pszczółki – opowiada Karol."
"Pszczoły robotnice składują nektar i pyłek w plastrach. Gdy w sześciokątnych woskowych komórkach utworzy się miód, inne pszczoły domykają je woskową osłonką. Owady gromadzą w ten sposób obfite zapasy pożywienia."
"A teraz pokażę ci, jak pszczelarz wydobywa miód z ula – oznajmia mój przyjaciel, po czym ostrożnie zdejmuje daszek pszczelego domku i podkurzaczem zadymia wnętrze. Odpowiada, że dym uspokaja pszczoły. Wyjmuje ramkę z woskowym plastrem z ula. Trochę się boję, bo jest na nim pełno pszczół!"
"Wypełniony miodem plaster dość sporo waży. Karol przenosi ramkę z plastrem do pomieszczenia, w którym stoi specjalna wirówka – miodarka. Najpierw umieszcza plaster w specjalnym stojaku, a ja odsklepiaczem widelcowym zdejmuję wosk. Spod matowej warstwy połyskuje już złoty miód."
"Resztki wosku i stare plastry Karol likwiduje w topiarce. Masę woskową oddaje specjaliście, który po oczyszczeniu wytwarza z niej tak zwane węzy – cienkie plastry wosku z zaznaczonym zarysem sześciokątnych komórek. Karol umieszcza nowe węzy w ramkach, które następnie wracają do ula. Pszczoły budują na nich nowe plastry, a te znowu po pewnym czasie wypełniają się miodem."
Załącznik 5.
Sposoby zwijania świec "po skosie"
Knot można również ułożyć wzdłuż dowolnego boku węzy. Ważne jest ciasne zawijanie knota.
LICENCJA:
Scenariusz jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz autorów oraz Stowarzyszenia Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL. Nie wolno używać tego utworu do celów komercyjnych. Zezwala się na kopiowanie, rozpowszechnianie, odtwarzanie i wykonywanie utworu oraz tworzenie utworów zależnych – pod warunkiem zachowania niniejszej licencji i wskazania autorów oraz Stowarzyszenia Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL jako właścicieli praw do tekstu. Treść licencji jest dostępna na stronie: http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/pl/legalcode.
