program rozwoju biblioteki

 

 

 

 

Społeczeństwo, w którym żyjemy, jest coraz bardziej zróżnicowane. Obecnie na świecie istnieje ponad 6 000 różnych języków. Wraz z rosnącym z każdym rokiem wskaźnikiem międzynarodowej migracji coraz więcej osób ma złożoną tożsamość. Globalizacja, wzrost migracji, szybsze sposoby porozumiewania się, łatwość przemieszczania się i inne siły oddziaływujące w XXI wieku stanowią również czynniki sprzyjające różnorodności kulturowej w wielu krajach, w których wcześniej nie występowała bądź umacniające już istniejącą wielokulturowość.

 

Przez „różnorodność kulturową” lub „wielokulturowość” rozumie się harmonijne współistnienie i oddziaływanie na siebie różnych kultur, przy czym kultura „powinna być postrzegana jako zespół cech duchowych i materialnych, intelektualnych i emocjonalnych, charakteryzujących społeczeństwo lub grupę społeczną (…). Obejmuje ona, poza sztuką i literaturą, sposoby bycia, formy współistnienia, systemy wartości, tradycje i wierzenia” [Powszechna Deklaracja UNESCO o różnorodności kulturowej, 2001].

 

Różnorodność kulturowa czy wielokulturowość stanowi podstawę zbiorowej siły lokalnych wspólnot i społeczności globalnej. 

Różnorodność kulturowa i językowa jest wspólnym dziedzictwem ludzkości i powinna być pielęgnowana i zachowywana dla dobra wszystkich. Leży ona u podstaw wymiany, innowacji, kreatywności i pokojowego współistnienia narodów. „Poszanowanie różnorodności kultur, tolerancja, dialog i współpraca, w klimacie zaufania i wzajemnego zrozumienia są jedną z najlepszych gwarancji międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa” [Powszechna Deklaracja UNESCO o różnorodności kulturowej, 2001]. Dlatego wszystkie typy bibliotek powinny odzwierciedlać, podtrzymywać i upowszechniać różnorodność kulturową i językową na płaszczyźnie międzynarodowej, krajowej i lokalnej, wspierając w ten sposób  dialog międzykulturowy i aktywne obywatelstwo.

 

Z uwagi na to, że biblioteki  służą różnym potrzebom i różnym społecznościom, funkcjonują one jako centra edukacyjne, kulturalne i informacyjne. Uwzględniając  różnorodność kulturową i językową, usługi biblioteczne kierują się przywiązaniem do zasad podstawowych wolności  oraz równego dla wszystkich  dostępu do informacji i wiedzy, w duchu poszanowania tożsamości kulturowej i wartości.  

 

 

W społeczeństwie globalnym każda jednostka  powinna mieć możliwość korzystania z pełnej gamy usług bibliotecznych i informacyjnych. Uwzględniając różnorodność kulturową i językową, biblioteki powinny:

 

W kontekście różnorodności kulturowej i językowej, usługi biblioteczne i informacyjne mają zarówno służyć wszystkim użytkownikom, kimkolwiek by byli, jak i oferować świadczenia  przeznaczone specjalnie dla grup kulturowych i językowych, które mają ograniczony dostęp do tego rodzaju usług. Specjalną uwagę należy poświęcić grupom, które są często marginalizowane w społecznościach wielokulturowych: mniejszościom, osobom ubiegającym się o azyl i uchodźcom, cudzoziemcom z czasowym prawem pobytu, imigrantom zarobkowym i rdzennym wspólnotom. 

 

 

W społeczeństwie wielokulturowym należy położyć nacisk na wypełnianie podstawowych zadań  związanych z informacją, alfabetyzacją, edukacją i kulturą, które polegają na tym, by:

 

 

Biblioteka wielokulturowa zakłada, że wszystkie typy bibliotek przyjmą całościowe podejście do usług. Podstawowe działania, które stanowią usługi biblioteczne i informacyjne na rzecz  wielokulturowych i wielojęzykowych społeczności są działaniami głównymi, a nie „oddzielnymi” czy „dodatkowymi” i zawsze powinny mieć na uwadze zaspokajanie potrzeb lokalnych lub specjalnych. 

 

Biblioteka powinna przyjąć politykę i strategiczny plan określające jej misję, cele, priorytety i usługi w powiązaniu z różnorodnością kulturową. Plan powinien opierać się na gruntownej analizie potrzeb użytkowników i zapewnieniu odpowiednich środków. 

 

Działania biblioteki nie powinny być podejmowane w izolacji. Należy wspierać współpracę z grupami użytkowników i zapewnić udział osób odpowiednio przygotowanych zawodowo na szczeblu lokalnym, krajowym czy międzynarodowym.

 

 

Biblioteka wielokulturowa powinna:

 

 

Personel  jest  aktywnym pośrednikiem ułatwiającym użytkownikom korzystanie z zasobów biblioteki. Należy mu w związku z tym zapewnić szkolenie zawodowe  i ustawiczne kształcenie skupiające się na usługach dla społeczności wielokulturowych, komunikacji międzykulturowej, kształtowaniu postawy otwartości, przeciwdziałaniu dyskryminacji, a także na znajomości kultur i języków. 

 

Personel biblioteki wielokulturowej powinien być reprezentatywny dla cech kulturowych i językowych charakterystycznych dla danych społeczności w celu uwrażliwiania na ich kulturę; powinien także odzwierciedlać społeczność,  którą biblioteka obsługuje i służyć komunikacji społecznej.

 

 

Zachęca się rządy i inne właściwe organy decyzyjne, by tworzyły biblioteki i sieci bibliotek oraz zapewniały im  wystarczające finansowanie, aby mogły one oferować nieodpłatne usługi biblioteczne i informacyjne społecznościom  wielokulturowym.

 

Usługi biblioteki wielokulturowej są w swej istocie globalne. Wszystkie biblioteki prowadzące działalność w tej dziedzinie powinny należeć do sieci lokalnych, krajowych i międzynarodowych właściwych dla wypracowywania strategii. Dla zgromadzenia danych niezbędnych do podjęcia właściwych decyzji  związanych z usługami i ich odpowiednim finansowaniem konieczne są badania. Wyniki badań i dobre praktyki powinny być szeroko rozpowszechnione w celu ustalenia zakresu usług, jakie biblioteka wielokulturowa powinna oferować. 

 

 

Społeczność międzynarodowa powinna uznawać i wspierać misję promowania i zachowania różnorodności kulturowej i językowej realizowaną poprzez usługi biblioteczne i informacyjne.

 

Niniejszym prosi się decydentów wszystkich szczebli i społeczność bibliotekarzy na całym świecie o upowszechnianie Manifestu, stosowanie jego założeń i wypełnianie  zalecanych w nim działań.

 

 

 

Finansowane z funduszy EOG, pochodzących z Islandii, Liechtensteinu i Norwegii, oraz środków krajowych.